Μύθοι για τα ηφαίστεια τις Ευρώπης

Ηφαίστειο Σαντορίνης (Ελλάδα) Η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης, η οποία συνέβη περίπου το 1500 π.Χ. και ερήμωσε μεγάλες εκτάσεις της Ανατολικής Μεσογείου, πρέπει να υπήρξε το γεγονός που δημιούργησε του μύθο του Φαέθοντα.Ο Φαέθων, γιος του Ήλιου και της Κλυμένης, παρακούοντας τις συμβουλές των γονιών του, θέλησε να οδηγήσει εκείνος για μια μέρα το άρμα του Ήλιου. Η άδεια τελικά του δόθηκε, η εκπλήρωση όμως της επιθυμίας του Φαέθοντα είχε ολέθρια αποτελέσματα. Ανίσχυρος να συγκρατήσει τα αφηνιασμένα άλογα του άρματος, ξέφυγε από την πορεία που έπρεπε να ακολουθήσει και έγινε υπαίτιος πολλών δεινών. Αλλού μεν η Γη ξεράθηκε και τα ποτάμια της στέρεψαν, γιατί το φλέγον άρμα πλησίασε πολύ κοντά της και αλλού καλύφθηκε από χιόνια και πάγους, γιατί το άρμα του Ήλιου απομακρύνθηκε πάρα πολύ. Ο Δίας τότε, για να σταματήσει τη φυσική αυτή αταξία του κόσμου, παρενέβη κεραυνοβολώντας τον όμορφο Φαέθοντα. Κατά την παράδοση ο Φαέθων έπεσε νεκρός στις όχθες του Πάδου, στην Ιταλία, όπου τον έθαψαν οι αδελφές του οι Ηλιάδες. Λόγω της μεγάλης τους θλίψης, οι Ηλιάδες μεταμορφώθηκαν σε λεύκες και όταν τα δάκρυά τους ξεράθηκαν πάνω στο έδαφος, μετατράπηκαν σε κεχριμπάρια. Ηφαίστεια Νισύρου (Ελλάδα) και Αίτνας (Ιταλία) Με μύθους σαν αυτούς της τιτανομαχίας και της γιγαντομαχίας προσπάθησαν οι αρχαίοι Έλληνες να ερμηνεύσουν γεωλογικές ανακατατάξεις και φαινόμενα, όπως σεισμούς, εκρήξεις ηφαιστείων κλπ. Οι Τιτάνες ήταν παιδιά της Γαίας και του Ουρανού. Ο Κρόνος, ένας από τους Τιτάνες, με τη βοήθεια των αδελφών του και με τη συμπαράσταση της Γαίας, πήρε την εξουσία από τον πατέρα του και έγινε κυρίαρχος του κόσμου ιδρύοντας δική του δυναστεία με έδρα το βουνό Όθρυ στη Φθιώτιδα. Μάλιστα φυλάκισε τα τερατόμορφα αδέλφια του, τους Κύκλωπες και τους Εκατόγχειρες, στον Τάρταρο (βαθιά μέσα στη γη), ώστε να κυβερνά μόνος του και χωρίς προβλήματα. Επίσης ο Κρόνος επειδή φοβόταν τα παιδιά του και για να αποφύγει τη δική του ανατροπή, κατάπιε τα νεογέννητα παιδιά του, Ποσειδώνα και Άδη (τους απέβαλε αργότερα με εμετό) και την ίδια τύχη θα είχε και ο Δίας, αν η μητέρα τους, η Ρέα, δεν έδινε έναν σπαργανωμένο λίθο στον Κρόνο αντί για το παιδί και δε φρόντιζε να κρύψει το Δία στην Κρήτη.Όμως η Γαία θύμωσε με τους Τιτάνες, επειδή αυτοί φυλάκισαν τους Κύκλωπες και τους Εκατόγχειρες στον Τάρταρο, και συμβούλεψε τους Ολύμπιους θεούς (οι έξι απ’ αυτούς ήταν παιδιά του Κρόνου) να ελευθερώσουν από τον Τάρταρο τα παιδιά της. Οι Ολύμπιοι θεοί ελευθέρωσαν τα παιδιά της Γαίας και με τη βοήθειά τους νίκησαν τους Τιτάνες (Τιτανομαχία), τους φυλάκισαν στον Τάρταρο και έγιναν αυτοί οι κυρίαρχοι του κόσμου.Αργότερα όμως η Γαία μετάνιωσε και αποφάσισε να εκδικηθεί τους Ολύμπιους θεούς, που είχαν φυλακίσει τα παιδιά της. Έτσι ζήτησε από τους Γίγαντες – που ήταν επίσης παιδιά της, ύστερα από τη γονιμοποίησή της από το αίμα του Ουρανού, όταν αυτός ευνουχίστηκε από το γιο του, Κρόνο – να ελευθερώσουν τους Τιτάνες και να τους επαναφέρουν στην εξουσία. Η μάχη του ακολούθησε (Γιγαντομαχία) ήταν λυσσαλέα. Σ’ αυτήν ο Ποσειδώνας (Ολύμπιος θεός) καταδίωξε το Γίγαντα Πολυβώτη πάνω από τις θάλασσες και ξεκολλώντας ένα κομμάτι από την Κω, τον έθαψε κάτω από τη γη, δημιουργώντας την Νίσυρο. Έτσι οι γεωλογικοί βρυχηθμοί του ηφαιστείου της Νισύρου, ο κρατήρας του οποίου ονομάζεται Πολυβώτης, αποδόθηκαν από τους αρχαίους στους στεναγμούς του Γίγαντα. Επίσης, η θεά Αθηνά καταπλάκωσε το Γίγαντα Εγκέλαδο με την Αίτνα. Από τότε ο Εγκέλαδος προσπαθώντας να αποτινάξει το αβάσταχτο βάρος από πάνω του, μετακινείται προκαλώντας τους σεισμούς που συγκλονίζουν τη γη. Κι όταν στενάζει, η πύρινη πνοή του προκαλεί την έκρηξη του ηφαιστείου της Αίτνας που σκορπά γύρω φωτιά και λάβα. Τελικά, νίκησαν οι Ολύμπιοι και έγιναν έτσι κυρίαρχοι στη γη, στη θάλασσα και τον ουρανό. Μύθοι για τον Ήφαιστο και τη δημιουργία των ηφαιστείων Ο Ήφαιστος ήταν ο θεός-δημιουργός της ουράνιας αλλά και της γήινης φωτιάς, της φωτιάς του κεραυνού και των ηφαιστείων. Κατά μία παράδοση ο Ήφαιστος ήταν εκ γενετής κουτσός και η μητέρα του η Ήρα, φέροντας βαρέως το ελάττωμά του, τον έριξε στη θάλασσα, όπου τον ανέθρεψαν η Θέτις και η Ευρυνόμη στα βάθη του Ωκεανού. Εκει, ο κουτσός θεός , κρυμμένος, εξασκούσε την τέχνη του σιδηρουργού. Υπάρχουν όμως και άλλες εκδοχές για την αναπηρία του Ηφαίστου, όπως ότι στη διάρκεια ενός συζυγικού καβγά με την Ήρα, ο Δίας θύμωσε μαζί του, γιατί ο Ήφαιστος πήρε το μέρος της μητέρας του. Έτσι, ο βασιλιάς των θεών τον άρπαξε από το πόδι και τον πέταξε από τη θεϊκή κατοικία στη γη. Ο δυστυχής Ήφαιστος προσγειώθηκε στη Λήμνο, όπου τον περιθάλψανε οι κάτοικοι του νησιού, οι Σίντιοι. Γι' αυτό η Λήμνος έγινε το κύριο κέντρο λατρείας του θεού, ο οποίος έμεινε κουτσός από εκείνη τη φοβερή πτώση.Για να καταλάβουμε την ύπαρξη των δύο παραπάνω αφηγήσεων, πρέπει να σκεφτούμε ότι η ηφαιστειακή φύση της Λήμνου και πολλών άλλων νησιών ,με τα υποθαλάσσια ηφαίστεια και τις εκρήξεις τους, προκαλούσαν τρόμο στους ανθρώπους εκείνης της εποχής. Είναι προφανές, λοιπόν, ότι οι αρχαίοι Έλληνες, θέλοντας να ερμηνεύσουν την ηφαιστειογενή προέλευση των νησιών του Αιγαίου πελάγους αλλά και γενικότερα την ηφαιστειακή δράση, έπλασαν το θεό της φωτιάς, καθώς αρχικά πίστευαν ότι η έκρηξη των ηφαιστείων είχε πέσει από τον ουρανό. Έλεγαν μάλιστα ότι κάτω από ένα βουνό που έβγαζε καπνό, φωτιά και επιπλέον βροντώδεις ήχους, είχε το σιδηρουργείο του ο θεός Ήφαιστος. 'Οταν διπίστωσαν όμως ότι τα ηφαίστεια μένουν κατά περιόδους ανενεργά, επινόησαν ότι ο Ήφαιστος δεν ζει πάντοτε εξόριστος, αλλά επανέρχεται στον Όλυμπο και γί' αυτό τα εργαστήρια του παραμένουν σβησμένα.Το όνομα του Ηφαίστου λοιπόν, δόθηκε στα << ηφαίστεια όρη>>, τα γνωστά σήμερα στη Γεωλογία ως ηφαίστεια, που με τη σειρά τους βάπτισαν και ολόκληρο κλάδο της, την Ηφαιστειολογία.